Προσοχή στον κορωνοϊό, αλλά με ψυχραιμία!

Δεδομένου πως η κορωνοφοβία θα φτάσει στο ανώτατο σημείο της, αισθάνομαι την ανάγκη να σας μεταφέρω μερικές σημαντικές πληροφορίες. Κατ’ αρχάς ποιος κινδυνεύει να πεθάνει?

Στις περισσότερες περιπτώσεις ο κορωνοϊός δρα ως «trigger», ως πυροκροτητής δηλαδή ενός προαναγγελθέντος θανάτου. Με απλά λόγια, κάποιον τον έχει στη λίστα του ο Χάρος και ο κορωνοϊός βοηθά ώστε να τον πάρει μια ώρα πιο γρήγορα!

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΕΟΔΥ, έως τις 12/11/20, η μέση ηλικία των  αποθανόντων ήταν 80 έτη και το 96,9% είχε κάποιο υποκείμενο νόσημα ή/και ηλικία 70 ετών και άνω. Φαίνεται δηλ αμέσως, πως ο βασικότερος παράγοντας κινδύνου είναι η μεγάλη ηλικία και τα υποκείμενα νοσήματα. Βέβαια μόνο το 40,4% ήταν γυναίκες, άρα ένας άλλος παράγοντας κινδύνου είναι το να είναι κάποιος άνδρας!

Υπάρχουν όμως και άλλοι παράγοντες! Η αντίδραση του οργανισμού μας στον κορωνοϊό είναι διαφορετική από άνθρωπο σε άνθρωπο. Υπάρχουν αυτοί που δεν μολύνονται (λένε πως έχουν «φυσική ανοσία»), αυτοί που μολύνονται δύσκολα (όταν έρθουν σε επαφή με μεγάλο αριθμό ιών) και αυτοί που μολύνονται εύκολα. Από αυτούς που μολύνονται όμως, υπάρχουν οι ασυμπτωματικοί, οι ολιγοσυμπτωματικοί, οι γριπιασμένοι και οι διασωληνωμένοι! Με απλά λόγια, το τι θα συμβεί στον καθένα μας αν θα έρθει σε επαφή με τον κορωνοϊό, είναι συνδυασμός πολλών παραγόντων! Μπορεί να νοσήσει ελαφρά κάποιος ενενηντάχρονος και να γίνει καλά και μπορεί να νοσήσει κάποιος δεκαοκτάχρονος και να καταλήξει στην εντατική! Αυτό που αλλάζει είναι οι πιθανότητες. Άλλες προοπτικές πρόγνωσης έχει ο ενενηντάχρονος και άλλες ο δεκαοκτάχρονος.

Ας δούμε τώρα τα υποκείμενα νοσήματα. Όλοι μας που έχουμε υπερβεί κάποια ηλικία, έχουμε υποκείμενα νοσήματα (πίεση, ζάχαρο, χοληστερίνη κτλ). Η φθορά του οργανισμού μας όμως, εξαρτάται και από άλλους παράγοντες όπως ο ψυχολογικός! Υπάρχει δηλαδή η νόσος, αλλά ο οργανισμός μας την αντιρροπεί, καταφέρνει δηλαδή να λειτουργεί σχεδόν φυσιολογικά.

Πχ, ιδιαίτερα συχνές στους ηλικιωμένους είναι οι διαταραχές βάδισης οι οποίες συχνότερα οφείλονται σε μικροϊσχαιμικές αλλοιώσεις του εγκεφάλου και λιγότερο σε νόσο Πάρκινσον, εγκεφαλικά επεισόδια, υδροκέφαλο κα. Οι μικροϊσχαιμικές αλλοιώσεις (ή λευκοεγκεφαλοπάθεια) οφείλονται σε νόσο των μικρών αγγείων του εγκεφάλου που συχνά έχει σαν αιτία τον σακχαρώδη διαβήτη, χρόνια υπέρταση, υπερλιπιδαιμίες, διαταραχές της πήξης του αίματος, κάπνισμα, κατάχρηση αλκοόλ. Ο εγκέφαλος σιγά σιγά φθείρεται, αλλά ο ασθενής δεν παρουσιάζει κανένα σύμπτωμα γιατί λέμε πως «αντιρροπεί», καταφέρνει δηλαδή να λειτουργεί σχεδόν κανονικά παρά το πρόβλημα. Σε μεγάλη ηλικία βέβαια, ο ασθενής αρχίζει να παρουσιάζει διαταραχές βάδισης ή/και μνήμης. Υπάρχουν όμως, αμέτρητες περιπτώσεις που το πρόβλημα εμφανίστηκε «ξαφνικά» μετά από μια μεγάλη στενοχώρια ή μετά από μια γρίππη!!! Στις περιπτώσεις αυτές το πρόβλημα προϋπήρχε, αλλά ο οργανισμός το έκρυβε έως ότου η ψυχολογική κατάρρευση ή η γρίππη λειτούργησαν ως πυροκροτητής και το πρόβλημα εμφανίστηκε!

Από την δεκαετία του ’90 που άρχισα να εργάζομαι ως νευρολόγος, συμβουλεύω τους ηλικιωμένους να κάνουν το εμβόλιο της γρίππης και να μην έρχονται σε επαφή με κρυωμένους! Το ίδιο που ανέφερα για τις διαταραχές βάδισης ισχύει και για την άνοια. Πολλοί ασθενείς εκδήλωσαν άνοια μετά από μεγάλη στεναχώρια ή γρίππη!

Ο άνθρωπος λοιπόν, περνά αμέτρητα βάσανα στη ζωή του και συνήθως καταφέρνει να επιβιώνει χάρη στην αγάπη του για τη ζωή! Σε αντίθετη περίπτωση, ο οργανισμός του αυτοκαταστρέφεται! Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι ένα άλλο κλασικό παράδειγμα. Η έναρξη της νόσου ή οι ώσεις (εξάρσεις), είναι σχεδόν πάντα συνδεδεμένες με κατάθλιψη στρες ή απλά ψυχική επιβάρυνση!

Το 1996 δημοσίευσα μαζί με την ψυχολόγο Μαρία Πία Βόττα, μια εργασία με τίτλο «η διεγερτική μεταβίβαση και η σχέση της με μνήμη και διεγερτοτοξικότητα» (Εγκέφαλος, 33, 113-119, 1996). Στο άρθρο αυτό φαίνεται πως ένας φυσιολογικός μηχανισμός που είναι απαραίτητος στην μνήμη πχ, μπορεί να καταστεί παθολογικός και να καταστρέψει τη μνήμη όπως στην περίπτωση της άνοιας Alzheimer! Ο λόγος που γίνεται αυτό δεν είναι ακόμη ξεκάθαρος στους επιστήμονες. Φαίνεται όμως, πως κάποια στιγμή ο εγκέφαλος αποφασίζει να αυτοκαταστραφεί! Προσωπικά το έχω παραλληλίσει με ένα φυτό που δεν ποτίζεται καλά. Προτιμά να ξεράνει τα πιο παλιά φύλλα του ώστε να επιβιώσουν τα πιο νέα έως ότου βρεθεί νερό! Ίσως το ίδιο να γίνεται και με τον εγκέφαλο. Όταν καταλαβαίνει πως δεν μπορεί να σώσει όλα τα κύτταρά του, θυσιάζει αυτά που του χρησιμεύουν λιγότερο.

Η έννοια της αυτοκαταστροφής λοιπόν, πρέπει να εξεταστεί πιο προσεκτικά από τους ανθρωποφυσιολόγους. Φαίνεται πως ο άνθρωπος που κάνει «κουράγιο», έχει περισσότερη ικανότητα να αντιμετωπίσει ασθένειες, αλλά και τον θάνατο. Αντίθετα οι άνθρωποι που καταρρέουν ψυχολογικά, αρρωσταίνουν πιο εύκολα και πεθαίνουν πιο εύκολα. Να επισημάνω πως πολλές φορές η ψυχολογική κατάρρευση μπορεί να είναι ασυνείδητη, να λέει δηλ κάποιος «αισθάνομαι μια χαρά», αλλά η σωματοποίηση του άγχους που παρουσιάζει να υποδηλώνει το αντίθετο. Όλοι χρειαζόμαστε έναν ψυχολόγο!

Υπάρχουν χιλιάδες αναφορές ανθρώπων που ξύπνησαν από κώμα και διηγούνται ότι βρίσκονταν σε απέραντη ψυχική ηρεμία και αγαλλίαση σε ένα φωτεινό τούνελ, όταν κάποια στιγμή τους πλησίασε ένας Άγιος και τους είπε «εσύ πρέπει να γυρίσεις στα παιδιά σου που σε αγαπούν». Τότε ο ασθενής επανήλθε απ’ το κώμα αφήνοντας έκπληκτους τους γιατρούς! Η απλή εξήγηση είναι πως οι άνθρωποι αυτοί δεν ήθελαν να πεθάνουν και γι αυτό η ψυχή τους δεν εγκατέλειψε το σώμα! Σκεφτείτε όμως, έναν ηλικιωμένο που ταλαιπωρείται χρόνια από τα «συνοδά νοσήματα» και ξαφνικά βρίσκεται μόνος κι έρμος στο κρεββάτι ενός νοσοκομείου με καμιά δεκαριά σωληνάκια σε όλες τις τρύπες και με την επίγνωση πως έχει μολυνθεί από τον θανατηφόρο κορωνοϊό. Το πιθανότερο είναι να σκεφτεί «δεν πεθαίνω να ησυχάσω»!

Επιμένω λοιπόν, πως ένα τμήμα της θνητότητας της κορωνογρίππης οφείλεται σε ψυχολογικούς παράγοντες που σε μεγάλο ποσοστό οφείλονται σε αυτό που ονομάζω «κορωνοϋστερία». Προσοχή, δεν ισχυρίζομαι ότι η κορωνογρίππη δεν έχει αυξημένη θνητότητα, αλλά ότι η θνητότητα αυτή ενισχύεται από την κοινωνική φοβία που επικρατεί στις μέρες μας.

Αν δεν υπήρχε η φοβία, οι περισσότεροι ασθενείς θα έμεναν στο σπίτι τους και δεν θα κατέρρεε το δημόσιο σύστημα υγείας. Επίσης, λιγότεροι ασθενείς θα αρρώσταιναν βαριά γιατί ως γνωστόν η ψυχολογική κατάρρευση μειώνει την απόδοση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Ποια είναι λοιπόν τα συμπεράσματα? Κανένας από μας δεν ξέρει τι θα του συμβεί αν θα αρρωστήσει από κορωνοϊό. Αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως ιδιοσυγκρασιακούς, ηλικία, φύλλο, συνοδά νοσήματα. Πρέπει όμως, να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση με αισιοδοξία και όχι με πανικό, όσοι από σας είναι πιστοί να ζητήσουν τη βοήθεια του Θεού και σίγουρα θα την έχουν. Οι υπόλοιποι ας πιστέψουν στον εαυτό τους πως έχει την δύναμη να ανταπεξέλθει και θα περάσει απλά μια γριπούλα. Να απευθυνθείτε σε νοσοκομείο μόνον αν σας το συμβουλεύσει γιατρός ή αν παρουσιάζετε αναπνευστική δυσχέρεια. Διαφορετικά υπομονή, κανένα ζεστό, πορτοκαλάδα και κανένα παυσίπονο αν έχετε πονοκέφαλο ή μυαλγίες. Τα αντιπυρετικά τα συνιστώ αν ο πυρετός ανέβει πάνω από 38.5, αλλά ρωτήστε το γιατρό σας καλύτερα γιατί εξαρτάται και από τα πιθανά συνοδά νοσήματα. Σκεφτείτε πως η μεγαλύτερη θνητότητα παρατηρείται στα γηροκομεία (πάνω από 25%) όπου νοσηλεύονται άνθρωποι που δεν μπορούν να αυτοεξυπηρετηθούν, άρα με σοβαρά συνοδά νοσήματα. Εμείς, δόξα τω Θεώ, είμαστε ακόμα έξω!

Σημασία έχει να μην τρομοκρατηθούμε ακόμη και αν νοσήσουμε από κορωνογιό! Μπορούμε να τον νικήσουμε!

Οι παρενέργειες των φαρμάκων

Ένας πολύ συχνός προβληματισμός που θέτει κάποιος που πρόκειται να λάβει ένα φάρμακο, είναι οι πιθανές παρενέργειες. Το θέμα αυτό είναι αρκετά πολύπλοκο γιατί η αντίδραση που μπορεί να έχει κάποιος σε ένα φάρμακο είναι συνήθως ιδιοσυγκρασιακή, εξαρτάται δηλαδή από τον οργανισμό του. Αυτό σημαίνει ότι θεωρητικά μπορεί να παρουσιαστεί οτιδήποτε, πρακτικά όμως χρησιμεύει η σχετική εμπειρία του γιατρού!

Σε κάθε περίπτωση πρέπει να ισχύουν τα παρακάτω:

1)     Ο γιατρός να χορηγεί το σωστό φάρμακο με την σωστή ένδειξη. Δεν μπορεί δηλ κάποιος να διακινδυνεύει κάποια παρενέργεια σε φάρμακο που δεν του χρειάζεται! Πχ στην πρόσφατη κορωνογρίππη προτάθηκε η χλωροκίνη, ένα φάρμακο με σοβαρές παρενέργειες. Εφόσον δεν επιβεβαιώθηκε πως βοηθά, δεν θα πρέπει να χορηγείται. Άλλωστε είχε χορηγηθεί κατά κόρον στην διάρκεια της μεγάλης γρίππης του 1919 και δεν απέτρεψε τα εκατομμύρια νεκρών.

2)     Η δοσολογία του φαρμάκου πρέπει να είναι η ενδεδειγμένη. Μια πιθανή υπερδοσολογία πάντα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα.

3)     Ο ασθενής θα πρέπει να ενημερώσει τον γιατρό του για οτιδήποτε ασυνήθιστο του συμβαίνει. Πχ κάποια αντιπαρκινσονικά φάρμακα μπορούν  να προκαλέσουν οιδήματα στα πόδια. Αυτό όμως, μπορεί να υποδηλώνει και καρδιακή ανεπάρκεια! Πρέπει λοιπόν, ο ασθενής πρώτα να επισκεφτεί καρδιολόγο και εφόσον αποκλειστεί σχετική παθολογία, τότε να διακόψει το αντιπαρκινσονικό. Με απλά λόγια, αν κάποιος παρουσιάσει κάποιο σύμπτωμα ενώ λαμβάνει κάποιο φάρμακο, δεν σημαίνει απαραιτήτως πως ήταν το φάρμακο η αιτία. Μπορεί να είναι σύμπτωση!

Σε πολλές περιπτώσεις είναι πολύ δύσκολο να καθορίσουμε αν κάποιο σύμπτωμα αποτελεί παρενέργεια φαρμάκου. Πχ αναφέρεται πως όλα σχεδόν τα αντιημικρανικά φάρμακα προκαλούν εμβοές ώτων. Ταυτόχρονα υπάρχουν αναφορές ότι οι ημικρανικοί παρουσιάζουν συχνότερα εμβοές ώτων από τον γενικό πληθυσμό! Δηλαδή το ερώτημα είναι: οι εμβοές ώτων προκαλούνται από τα φάρμακα ή από την νόσο? Θυμάμαι την περίπτωση ημικρανικού ασθενούς με εμβοές ώτων που εύκολα θα μπορούσαν να αποδοθούν στους «τόνους» αντιημικρανικά φάμακα που είχε καταναλώσει στη ζωή του. Όμως, εμβοές ώτων παρουσίαζε και η μητέρα του και τα δύο αδέλφια του χωρίς να έχουν κάνει ποτέ χρήση παρόμοιων φαρμάκων! Άρα επρόκειτο για κληρονομικό πρόβλημα που δεν σχετιζόταν με τα φάρμακα!

Ένα δεύτερο παράδειγμα αφορά το αντιεπιληπτικό φάρμακο λεβετιρακετάμη (ιδιαίτερα γνωστό ως keppra). Το φάρμακο αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο λόγω της αποτελεσματικότητας του και του σύντομου χρόνου δράσης του. Προτείνεται σαν φάρμακο πρώτης επιλογής από έμπειρους νευρολόγους και από τα θεραπευτικά πρωτόκολλα του ΕΟΠΥΥ. Αναφέρεται όμως, πως θα μπορούσε να προκαλέσει κατάθλιψη και ιδέες αυτοκτονίας. Οι επίσημες οδηγίες του φαρμάκου (στο εσώκλειστο φυλλάδιο) αναφέρουν «αν έχετε συμπτώματα κατάθλιψης και/ή ιδεασμού αυτοκτονίας, παρακαλείστε να επικοινωνήσετε με το γιατρό σας». Οι οδηγίες που πρέπει να δώσει ο γιατρός είναι για άμεση ψυχιατρική εξέταση με επείγουσα αντιμετώπιση του αυτοκτονικού ιδεασμού και σε δεύτερη φάση να τεθεί ο προβληματισμός διακοπής της λεβετιρασετάμης. Αυτό γιατί όπως πάντα αναφέρει το φυλλάδιο οδηγιών,  «ένας μικρός αριθμός ατόμων που υποβλήθηκαν σε θεραπεία με αντιεπιληπτικά όπως το Keppra εμφάνισαν σκέψεις αυτοτραυματισμού ή αυτοκτονίας». Πρόκειται δηλαδή για κάτι σπάνιο και όχι συνηθισμένο και μάλιστα πρόκειται για κάτι που αφορά και άλλα αντιεπιληπτικά φάρμακα (άρα είναι δύσκολη η επιλογή εναλλακτικού φαρμάκου). Ακόμη, θα μπορούσε να οφείλεται σε σύμπτωση όπως στην περίπτωση των αντιημικρανικών με τις εμβοές!

Η κατάθλιψη είναι άμεσα συνδεδεμένη με την επιληψία. Σύμφωνα με τους Fiest KM et al (Neurology 2013), από κατάθλιψη πάσχει το 12-37% των ασθενών με επιληψία, ανάλογα με την εργασία. Υπάρχουν μάλιστα, αναφορές κάποιων περιστατικών που παρουσίασαν πρώτα κατάθλιψη και μετά από χρόνια επιληψία! Μάλιστα, κάποια φάρμακα όπως το βαλπροϊκό (depakine), χρησιμοποιούνται σαν φάρμακα πρώτης γραμμής για την αντιμετώπιση μορφών κατάθλιψης όπως η διπολική. Κάποιο ψυχίατροι έχουν προτείνει και την λεβετιρασετάμη στην διπολική συναισθηματική διαταραχή! Βλέπουμε δηλαδή πως φάρμακα που κατηγορούνται πως προκαλούν κατάθλιψη, χρησιμοποιούνται για την θεραπεία μορφών κατάθλιψης! Όπως και στην περίπτωση των εμβοών, η κατάθλιψη που παρουσιάζει ο επιληπτικός ασθενής μπορεί να είναι τελείως άσχετη με τις παρενέργειες των φαρμάκων που λαμβάνει!

Προσωπικά, συστήνω στους ασθενείς που πάσχουν από επιληψία, να παρακολουθούνται από ψυχολόγο και αν προκύψει πρόβλημα, να εξεταστούν και από ψυχίατρο. Πάντως, οι σοβαρές καταθλίψεις στην επιληψία δεν είναι συχνές σύμφωνα με την προσωπική μου εμπειρία. Πρόσφατα με επισκέφτηκε ασθενής για συνταγογράφηση, γιατί ο επιληπτολόγος του Αιγινήτειου (όπως μου είπε) που τον παρακολουθούσε, έλειπε σε άδεια. Λάμβανε αντικαταθλιπτικά φάρμακα και λεβετιρασετάμη σε ημερήσια δοσολογία πάνω από την συνιστώμενη. Αυτό σημαίνει ότι ο γιατρός του εκτίμησε πως η κατάθλιψη δεν σχετίζεται με την λεβετιρασετάμη, του χορήγησε αντικαταθλιπτικά και εφ’ όσον αυτά μειώνουν την αποτελεσματικότητα της λεβετιρασετάμης, αύξησε την δοσολογία της πάνω από το επιτρεπτό όριο! Δεν πρόκειται για ιατρικό λάθος (έχει λογική), αλλά εγώ δεν μπόρεσα να συνταγογραφήσω την επιπλέον ποσότητα λεβετιρασετάμης γιατί δεν θα ήμουν καλυμμένος νομικά σε περίπτωση παρενέργειας!

Βλέπουμε λοιπόν, πως όλα είναι σχετικά και η κάθε περίπτωση θα πρέπει να εκτιμάται ξεχωριστά. Αν πχ, κάποιος παρουσιάζει παροδικά εγκεφαλικά επεισόδια, είναι απαραίτητο να λάβει αντιπηκτικά φάρμακα. Τα αντιπηκτικά όμως, θα μπορούσαν να προκαλέσουν εσωτερικές αιμορραγίες όπως γαστρορραγία. Όμως, οι γιατροί εκτιμούν πως είναι προτιμότερο το ρίσκο γαστρορραγίας από την σχεδόν σιγουριά ενός εγκεφαλικού επεισοδίου που θα αφήσει ανάπηρο τον ασθενή! Αν λοιπόν, ο γιατρός χορηγήσει αντιπηκτικό και σε τρία χρόνια ο ασθενής περάσει μόνο μια φορά για επανεξέταση και δεν αναφέρει κανένα σύμπτωμα ύποπτο για αιμορραγία, δεν μπορεί να κατηγορεί τον γιατρό που του χορήγησε το φάρμακο αν εν τω μεταξύ προκύψει κάτι! Ο γιατρός συνταγογράφησε το σωστό φάρμακο, για την σωστή ένδειξη με βάση τις γνώσεις του και τα θεραπευτικά πρωτόκολλα και όφειλε ο ασθενής να τον ενημερώνει για οτιδήποτε ασυνήθιστο του συμβαίνει.

Πως μεταδίδεται ένας κορωνοϊός ή ιός της γρίππης

Το σχήμα δείχνει την μετάδοση ενός ιού της γρίππης λαμβάνοντας υπ’ όψιν μόνο τον παράγοντα της συγκέντρωσης των μικροβίων στον αέρα. Υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες, αλλά ας θεωρήσουμε αυτόν ως τον πιο σημαντικό γιατί τα μέτρα που λαμβάνονται αποσκοπούν κυρίως σε αυτόν τον τομέα.
Το παράδειγμα είναι "στατικό" ισχύει δηλ για λεωφορεία, θέατρα κτλ. Η μετάδοση γίνεται κυρίως μέσω νεφελώματος ιών (στα ελληνικά aerosol). 

Το πρώτο σχήμα δείχνει μια ομάδα ανθρώπων στην οποία το 30% είναι φορείς που μεταδίδουν τον ιό. Σε αυτούς υπάρχει ένα 20% με “φυσική ανοσία” (native immunity) οι οποίοι δεν “κολλάνε”! Βλέπουμε ότι το 15% θα αρρωστήσει βαριά (την έβαψε!) γιατί δέχτηκε μεγάλο φορτίο ιών. Το 15% θα πάθει μια απλή γρίππη και το 20% θα έχει ήπια συμπτώματα (ελαφρύ κρυολόγημα).

Μετά από ένα μήνα, υποθέτουμε πως το 40% του πληθυσμού θα έχει αναπτύξει αντισώματα, συνεπώς αν ανάμεσά τους το 15% είναι φορείς που μεταδίδουν τον ιό, κανένας δεν θα αρρωστήσει σοβαρά, το 5% θα νοσήσει από γρίππη και το 15% θα έχει ήπια συμπτώματα!

Από το σχήμα αυτό, φαίνεται πως μια επιδημία γρίππης φθίνει φυσιολογικά.

Παρατηρούμε ότι στο πρώτο σχήμα το περίφημο R0 βρίσκεται στο 1,66 (6 ασθενείς μόλυναν 10), ενώ στο δεύτερο σχήμα παρ' όλο που βρίσκεται ακόμη ψηλά (στο 1,33), κανένας δεν διασωληνώθηκε και μόνον ένας νόσησε από γρίππη! Δηλ το περίφημο R0 δεν είναι πανάκεια. Όλο το μυστικό βρίσκεται στα αντισώματα που έχει αναπτύξει ένας πληθυσμός. Αν ο πληθυσμός καταφέρει να αναπτύξει αντισώματα χωρίς τα μέλη του να νοσήσουν σοβαρά, τότε είναι που ουσιαστικά νίκησε τον κορωνοϊό ή άλλον ιό γρίππης! Αυτό βέβαια επιτυγχάνεται επιβραδύνοντας την ταχύτητα μετάδοσης του ιού, άρα κάποια μέτρα αντισυνωστισμού είναι απαραίτητα!

Και κάτι άλλο σημαντικό: αν όλοι όσοι συνωστίζονται σε κλειστούς χώρους φοράνε μάσκα και πλένουν τα χέρια τους πριν αγγίξουν το πρόσωπό τους, τότε το φορτίο ιών που μπορεί να τους μολύνει θα είναι μικρό και δεν θα αρρωστήσουν βαριά, φτάνοντας και έτσι στο επιθυμητό αποτέλεσμα: δηλ να αναπτύξουν αντισώματα χωρίς αξιοσημείωτο πρόβλημα υγείας!

Ας δούμε και την επίδραση του συνωστισμού

Αν στο προηγούμενο σχήμα, αφαιρέσουμε τυχαία 4 άτομα, παρατηρούμε ότι μειώνεται κατά πολύ το φορτίο ιών που μολύνει κάποιον άρα μειώνονται και οι πιθανότητες να νοσήσει σοβαρά!

Στο δεύτερο σχήμα, τρία άτομα (μπλε) δεν έρχονται καθόλου σε επαφή με τον ιό (τηρούνται και κάποιες αποστάσεις) και μόνον δύο μολύνονται και μάλιστα ελαφρά!

Είναι λοιπόν, σημαντικό να λαμβάνονται μέτρα αντισυνωστισμού (κυρίως σε κλειστούς χώρους).

Να επισημάνω ότι αν στην Ελλάδα με τα μέτρα που ελήφθησαν ο ιός "κυκλοφόρησε", αλλά ελάχιστοι νόσησαν σοβαρά, τότε μεγάλο μέρος του πληθυσμού έχει αναπτύξει ήδη αντισώματα και δεν κινδυνεύει ούτε από τουρίστες ούτε από κανέναν άλλον! Ο έλεγχος της ανάπτυξης κορωνοαντισωμάτων σε έναν πληθυσμό, δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση, στοιχίζει πολλά λεφτά και έχει προβλήματα αξιοπιστίας. Η λύση προς το παρόν, είναι να προσέχουμε τηρώντας τις επίσημες οδηγίες και να ελπίζουμε πως ο Θεός μας έχει φυλάξει!

Covid-19: πόσο θανατηφόρος είναι σε άτομα χωρίς συνοδά νοσήματα? (Αναφορά και στην σκλήρυνση κατά πλάκας)

Η πιθανότητα να πεθάνει κάποιος νέος και υγιής από κορωνογρίπη, είναι από τα θέματα που συνταράσσουν σήμερα την κοινή γνώμη! Τι συμβαίνει όμως, στην πραγματικότητα? Μπορεί να πεθάνει κάποιος νέος και υγιής από κορωνοϊό? Η απάντηση είναι δυστυχώς, ναι, αλλά οι πιθανότητες είναι πολύ μικρές!

Σαν παράδειγμα θα πάρουμε τους ανοσολογικούς μηχανισμούς που ευθύνονται για την σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) αποκλειστικά γιατί, ως νευρολόγος, την γνωρίζω καλύτερα.

Φαίνεται πως η βάση της παθογένειας της νόσου βρίσκεται στους μηχανισμούς που ενεργοποιεί το στρες στον εγκέφαλο. Δηλαδή, οποιοσδήποτε από μας εκτεθεί σε στρεσογόνο κατάσταση, θα αναπτύξει βιοχημικούς μηχανισμούς στον εγκέφαλό του που αποσκοπούν στην ενεργοποίησή του για να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο στον οποίο έχει εκτεθεί. Σε κάποια άτομα οι μηχανισμοί αυτοί υπερενεργοποιούνται (δηλ η βιοχημική αντίδραση είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που απαιτείται) με αποτέλεσμα να προκαλούνται βλάβες στην μυελίνη του κεντρικού νευρικού συστήματος. Στα άτομα αυτά η υπερβολική αντίδραση οφείλεται σε ιδιοσυγκρασιακούς παράγοντες, δηλ έτσι τους έχει φτιάξει ο Θεός!

Τα φαινόμενα αυτά έχουν αποδειχτεί σε ποντίκια όπου η έκθεση στο στρες και η πειραματική  ΣΚΠ, οδηγούν στους ίδιους βιοχημικούς μηχανισμούς στον εγκέφαλο και τα ποντίκια συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο και στις δύο περιπτώσεις! Και στις δύο περιπτώσεις ενεργοποιείται μηχανισμός μέσω ουσιών που ονομάζονται ιντερλευκίνες (interleukins). Ο μηχανισμός αυτός αναστέλλεται από φάρμακα που έχουν αποδειχτεί αποτελεσματικά στην ΣΚΠ όπως πχ, οι ιντερφερόνες. Τα φάρμακα αυτά ονομάζονται ανοσοτροποποιητικά γιατί τροποποιούν προς το καλύτερο τους ανοσολογικούς μηχανισμούς!

Ένα μικρό ποσοστό από εμάς έχει την προδιάθεση να αναπτύξει ΣΚΠ μετά από έκθεση σε στρες. Η προδιάθεση αυτή καθορίζεται γενετικά. Έχει πχ, αποδειχτεί ότι συγκεκριμένος τύπος του HLA (σχετίζεται με το είδος ανοσολογικού που διαθέτουμε) συνδέεται με αυξημένη πιθανότητα εκδήλωσης της ΣΚΠ.

Λέγεται επίσης, ότι σε κάποιες περιπτώσεις δεν αρκεί το HLA και το στρες για να αναπτύξει κάποιος ΣΚΠ, αλλά απαιτείται και επιμόλυνση από κάποιον ιό! Μιλάνε πχ, για τον ιό του έρπητα τύπου 6. Δηλαδή, είναι ο ιός που πυροδοτεί την ανώμαλη απάντηση του ανοσοποιητικού, πάντα όμως, σε άτομα με προδιάθεση.

Πάμε τώρα στην πνευμονία από Covid-19 που είναι η συχνότερη αιτία θανάτου. Σε φυσιολογικές συνθήκες, ο Covid-19 μπορεί να προκαλέσει ιογενή πνευμονία η οποία θα αυτοϊαθεί μετά από λίγες μέρες. Σε κάποιους όμως που έχουν γενετική προδιάθεση, θα υπερενεργοποιηθεί και εδώ σύστημα ιντερλευκινών το οποίο ενώ έχει σαν σκοπό να καταστρέψει τον ιό, τελικά καταστρέφει τον πνεύμονα! Προκαλεί δηλαδή, μια φλεγμονή τόσο έντονη που έχει ως αποτέλεσμα να «φράξουν» οι πνεύμονες! Υπάρχουν ενδείξεις ότι στις περιπτώσεις αυτές ωφελεί φάρμακο που χρησιμοποιείται στην ρευματοειδή αρθρίτιδα αναστέλλοντας τις ιντερλευκίνες.

Συνεπώς, αν κάποιος έχει προδιάθεση το ανοσοποιητικό του να αντιδράσει ανώμαλα στην μόλυνση από Covid-19, κινδυνεύει να πεθάνει από αποφρακτική πνευμονία άσχετα με την ηλικία του και τα συνοδά νοσήματα! Αυτό όμως, είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας. Θα μου πείτε, πως ξέρουμε εμείς αν έχουμε τέτοια προδιάθεση? Φυσικά και δεν το ξέρουμε γι αυτό είναι σωστό να προσέχουμε να μην νοσήσουμε από Covid-19.

Θα πρέπει όμως, να εξετάσουμε και ακόμη έναν σημαντικό παράγοντα. Σε όλα τα νοσήματα που η δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού αποτελεί τον βασικότερο παράγοντα, σημαντικό ρόλο παίζει η ψυχολογική διάθεση του πάσχοντα! Δηλαδή, αν είναι καλά ψυχολογικά η δυσλειτουργία είναι ελάχιστη, αν αντίθετα βρίσκεται σε κατάσταση στρες, η δυσλειτουργία παίρνει δραματικές διαστάσεις.

Πχ, το άκουσμα της διάγνωσης της ΣΚΠ φτάνει από μόνο του να αυξήσει το στρες στον πάσχοντα. Όταν βρίσκομαι αντιμέτωπος με έναν ασθενή που παρουσιάζει ήπια συμπτώματα του συνιστώ «ψυχραιμία», γιατί δεν γνωρίζουμε ακόμη την πορεία της νόσου του η οποία κάλλιστα θα μπορούσε να είναι καλοήθης. Αν λοιπόν, καθησυχάσουμε τον ασθενή και επιστήσουμε την προσοχή μας στην ψυχική του υγεία, το πιθανότερο είναι να ακολουθήσει καλοήθη πορεία. Έχω ασθενείς που παρακολουθώ από περισσότερα από 20 χρόνια και βρίσκονται σε άριστη κατάσταση. Η ΣΚΠ φαίνεται μόνο από την μαγνητική τομογραφία τους και από μια λεπτομερή κλινική εξέταση. Είναι όμως, καθ’ όλα φυσιολογικά άτομα που μπορούν να ασκούν όλες τις καθημερινές τους δραστηριότητες χωρίς καμιά δυσκολία. Αυτοί όμως, που με εμπιστεύονται είναι η μειοψηφία. Οι περισσότεροι θέλουν να πάρουν και μια δεύτερη γνώμη, η οποία συχνά είναι «πως πάσχουν από ένα νόσημα που θα τους οδηγήσει στην αναπηρία και πρέπει να δεχτούν όσο το δυνατόν πιο επιθετικές θεραπείες»! Οι ασθενείς αυτοί πράγματι επιδεινώνονται και κάποιοι απ’ αυτούς καταλήγουν ανάπηροι! Όταν κάποιος φοβάται το νόσημα από το οποίο πάσχει, το σύνηθες είναι να επιδεινώνεται! Βέβαια, ο αντίλογος είναι πως αυτοί που επιζητούν μια δεύτερη γνώμη, είναι οι βαρύτερα πάσχοντες και γι αυτό ακολουθούν διαφορετική πορεία από εκείνους που με εμπιστεύονται. Δεκτόν γιατί δεν μπορώ να αποδείξω το αντίθετο! Όμως, έχω περισσότερα από 30 χρόνια ιατρικής εμπειρίας και είμαι πεπεισμένος πως ο ψυχολογικός παράγοντας παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο σε ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα!

Ας πάρουμε για παράδειγμα την δική μου περίπτωση. Τον Φεβρουάριο του 2017 είχα νοσήσει από βρογχοπνευμονία, επιπεφυκίτιδα, ανοσμία και πολύ υψηλό πυρετό που έφτασε ως το 39,7 (τα κλασικά συμπτώματα της κορωνογρίπης)! Ψυχολογικά όμως, δεν με κατέβαλε γιατί πίστευα «μια γρίπη είναι, θα περάσει». Αν μου συμβεί το ίδιο και φέτος, κάνω το τεστ για κορωνοϊό και βγει θετικό, πως θα αντιδράσω? Φυσικά με τον τρόμο και την ανησυχία πως από στιγμή σε στιγμή θα παρουσιάσω μοιραία αναπνευστική ανεπάρκεια. Θα κάθομαι όλη μέρα παρέα με το θερμόμετρο και το οξύμετρο και θα σκέφτομαι το ενδεχόμενο να κάνω ένεση χλωρίνης όπως συνέστησε ο πρόεδρος Τραμπ! Ποια θα είναι η κατάληξη? Ίσως σε κάποια μονάδα εντατικής θεραπείας, παρ’ όλο που κάτι τέτοιο δεν συνέβη πέρυσι που είχα παρουσιάσει ακριβώς τα ίδια συμπτώματα!

Τελειώνω λοιπόν με ένα ερώτημα και όχι με συμπέρασμα: μήπως ο διεθνής πανικός με τον κορωνοϊό έχει ενισχύσει την νοσηρότητα και την θνητότητα? Μήπως αν αποδεχόμαστε την κατάσταση περίπου όπως και στις προηγούμενες επιδημίες γρίπης, οι συνέπειες σε ανθρώπινες ζωές θα ήταν λιγότερες?

Νευρολογικές επιπλοκές κορωνοϊού

Οι ιοί γενικότερα κατηγορούνται για πολλές παθολογίες άγνωστης αιτίας όπως πχ η σκλήρυνση κατά πλάκας. Θεωρείται πως η ανοσολογική διαταραχή που προκαλεί την ΣΚΠ έχει στην βάση της ιογενή λοίμωξη και μάλιστα, πιθανότατα από κορωνοϊό!
Σε οποιαδήποτε λοίμωξη, ο σημαντικότερος ρόλος για την αντιμετώπισή της  αποδίδεται στο ανοσοποιητικό σύστημα. Το πως θα αντιμετωπιστεί ανοσολογικά η λοίμωξη, διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο όπως διαφέρουν και οι επιπλοκές της. Γι’ αυτό ένας κορωνοϊός μπορεί να προκαλέσει θανατηφόρο πνευμονία, εγκεφαλίτιδα, απλό κρυολόγημα ή τίποτα!

Ο SARS COVID-19 είναι απόγονος των SARS (severe acute respiratory syndrome) και MERS (middle east respiratory syndrome), για τους οποίους υπάρχουν σημαντικές επιστημονικές αναφορές.
Οι ιοί αυτοί μπορούν να προκαλέσουν σπάνιες νευρολογικές διαταραχές όπως απομυελινωτική εγκεφαλίτιδα (ADEM -acute disseminated encephalomyelitis-like demyelination), εγκεφαλίτιδα, εγκεφαλίτιδα στελέχους και περιφερική πολυνευροπάθεια τύπου Guillain-Barre.
Νοητική σύγχυση αναφέρεται στο 15% των σοβαρών περιστατικών, αλλά το 20% περίπου των πασχόντων παρουσιάζει μη ειδικά συμπτώματα όπως πονοκέφαλο και ζάλη. Η CPK που δείχνει μυική βλάβη, βρίσκεται πάνω από 200 IU/mL σε πολλούς ασθενείς.
Με απλά λόγια: κάποιος που έχει κρυολογήσει και παρουσιάζει πολύ δυνατό και επίμονο πονοκέφαλο,μπορεί να παρουσιάζει ιογενή μηνιγγίτιδα η οποία αυτοϊάται (γίνεται καλά χωρίς θεραπεία). Κάποιος που έχει κρυολογήσει και παρουσιάζει ήπια νοητική σύγχυση, μπορεί να παρουσιάζει ιογενή εγκεφαλίτιδαη οποία αυτοϊάται (γίνεται καλά χωρίς θεραπεία). Κάποιος που έχει κρυολογήσει και παρουσιάζει μυαλγίες (τις ονομάζουμε “ψύξη”), μπορεί να παρουσιάζει ιογενή μυοσίτιδα η οποία αυτοϊάται (γίνεται καλά χωρίς θεραπεία). Τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί να παρουσιαστούν και με ήπια συμπτώματα από το αναπνευστικό με αποτέλεσμα κάποιος που πχ παθαίνει “ψύξη”, να θυμάται την έκθεση στο ψύχος, αλλά όχι το κρυολόγημα!
Σε πολλές περιπτώσεις, κάνει κάποιος μια μαγνητική εγκεφάλου η οποία δείχνει ανενεργές εστίες απομυελίνωσης. Μπορεί κάποτε να είχε κρυολογήσει, να είχε πάθει ήπια εγκεφαλίτιδα και οι εστίες αυτές να είναι από τότε!
Σε σπάνιες περιπτώσεις, το κρυολόγημα μπορεί να παρουσιάσει σοβαρές νευρολογικές επιπλοκές όπως η εγκεφαλίτιδα ADEM. Σοβαρές επιπλοκές όμως, μπορεί να παρουσιάσει οποιοδήποτε νόσημα και καλό είναι να μην το σκεφτόμαστε. Στα χωριά έλεγαν “αν είναι γραφτό να σου τύχει, θα σου τύχει”!

Κορωνοϊός, τα έως τώρα δεδομένα

Οποιοσδήποτε ιός που μπορεί να επιβιώσει μόνον σε άνθρωπο και όχι σε ζώα, ακολουθεί την εξής πορεία:

Μεταβιβάζεται από άνθρωπο σε άνθρωπο και η μετάβαση αυτή σταματά όταν το σύνολο σχεδόν των ανθρώπων έχει αναπτύξει αντισώματα τα οποία τον σκοτώνουν, άρα δεν έχει τρόπο να επιβιώσει και εξαφανίζεται!

Ο Mr. Brexit Johnson αποσκοπεί ακριβώς σε αυτό. Να μολύνει ο ιός το σύνολο των Άγγλων (κάτι που με τα ως τώρα δεδομένα, είναι αναπόφευκτο) όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, ώστε να αναπτυχθούν αντισώματα και να λήξει το πρόβλημα χωρίς να έχει προκληθεί οικονομική και κοινωνική καταστροφή όπως τείνει να συμβεί στην υπόλοιπη Ευρώπη. Το ότι θα πεθάνουν χιλιάδες γέροι και χρονίως άρρωστοι, δεν αποτελεί μειονέκτημα γιατί έτσι θα μειωθεί το κόστος της δημόσιας υγείας και το κόστος των συντάξεων! Αν επιτύχει η στρατηγική του Mr. Brexit Johnson, όλη η Ευρώπη θα έχει καταστραφεί οικονομικά εκτός το Ηνωμένο Βασίλειο!

Από τι εξαρτάται όμως, η βαρύτητα της νόσου?

Όταν μας μολύνει ένας ιός, αυτός αρχίζει να πολλαπλασιάζεται γεωμετρικά. Δηλ ο ένας γίνεται δύο, οι δύο τέσσερις κοκ. Συνεπώς, παίζει ρόλο αν μολυνθήκαμε από έναν ή από 10 ή 100 ιούς! Αν ποσότητα είναι μικρή, μπορεί να δώσουμε πολύτιμο χρόνο στο ανοσοποιητικό μας να αναπτύξει αντισώματα. Ο κορωνοϊός μεταδίδεται από μεγάλα σταγονίδια σιέλου και γι αυτό μας λένε να κρατάμε τουλάχιστον ένα μέτρο απόσταση ο ένας απ' τον άλλο. Αυτό όμως, αυξάνει τη μεταδοτικότητά του γιατί το μεγάλο σταγονίδιο περιέχει πολύ περισσότερους ιούς απ’ ότι το μικρό!

Γιατί όμως, δεν φτιάχνουν ένα εμβόλιο από μικρή ποσότητα ιών? Γιατί η ικανότητα του ιού να προκαλέσει νόσημα δεν εξαρτάται μόνο από την ποσότητα που μας μολύνει, αλλά και από την ικανότητα του ανοσοποιητικού μας να τον αντιμετωπίσει. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν μικρές ποσότητες και υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να αντιμετωπίσουν μεγάλες ποσότητες.

Συνεπώς, αν μας μολύνει ένας ιός, τότε μπορεί το ανοσοποιητικό μας να είναι σε θέση να τον αντιμετωπίσει ολοκληρωτικά (ασυμπτωματικοί φορείς), να τον αντιμετωπίσει αποτελεσματικά (ήπια συμπτώματα κρυολογήματος) ή να τον αντιμετωπίζει αδύναμα (βαριά συμπτωματολογία που συμπεριλαμβάνει και την ιογενή πνευμονία). Ακόμη όμως και η πνευμονία είναι αντιμετωπίσιμη στους περισσότερους, εκτός από κάποιους που το ανοσοποιητικό τους δρα με υπερβολικό τρόπο και η φλεγμονή που αναπτύσσεται προκαλεί αναπνευστική ανεπάρκεια! Οι τελευταίοι είναι αυτοί που έχουν ανάγκη μονάδας εντατικής νοσηλείας! Ένα από τα φάρμακα στα οποία πειραματίζονται, αποσκοπεί στο να μετριάσει αυτήν την υπερβολική αντίδραση του ανοσοποιητικού.

Με βάση αυτά που είπαμε, υπολογίζουν πως για κάθε άνθρωπο που καταφεύγει στο νοσοκομείο, υπάρχουν άλλοι 5-10 που δεν κάνουν το τεστ γιατί παρουσιάζουν ήπια ή καθόλου συμπτώματα! Συνεπώς, οι φορείς κυκλοφορούν ανάμεσά μας και είναι θέμα τύχης αν θα μολυνθούμε ή όχι. Βέβαια, καλό είναι να λαμβάνουμε προφυλάξεις ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες. 

Η απομόνωση των ανθρώπων (κλείσιμο σχολείων, εμπορικών, σύσταση για παραμονή στο σπίτι κτλ) αποσκοπεί στην επιβράδυνση της εξάπλωσης του ιού και όχι στην εξαφάνισή του. Δηλ αντί να αρρωσταίνουν 1000 κάθε μέρα, να αρρωσταίνουν 500 ή λιγότεροι. Αυτό όμως, δίνει χρόνο στα νοσοκομεία να μπορούν να αντιμετωπίζουν περισσότερα περιστατικά και να διαθέτουν ελεύθερα κρεβάτια. Αν αρρωστήσουν πολλοί σε μικρό χρονικό διάστημα, τα νοσοκομεία θα καταρρεύσουν και θα πεθαίνουν άνθρωποι όχι μόνον από κορωνοϊό, αλλά και από σκωληκοειδίτιδα!

Η απομόνωση όμως, έχει και αυτή τεράστιο κόστος. Πχ οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι αυτοαπασχολούμενοι, κινδυνεύουν να πεθάνουν από πείνα και όχι από τον ιό! Επιπλέον η ψυχολογική επιβάρυνση που προκαλείται στο σύνολο σχεδόν του πληθυσμού, προκαλεί εξ ορισμού μείωση της αποδοτικότητας του ανοσοποιητικού συστήματος, άρα αυξάνονται οι πιθανότητες κάποιος να νοσήσει βαριά!

Η επιβράδυνση της μετάδοσης του ιού θα έχει μεγάλη σημασία, αν εν τω μεταξύ κυκλοφορήσει εμβόλιο ή αν η άνοδος της θερμοκρασίας συμβάλει στην εξολόθρευσή του.

Διαφορετικά η επιλογή στρατηγικής είναι πράγματι πολύ δύσκολη. Αν ακολουθήσουμε το αγγλικό μοντέλο, τι θα γίνει αν οι νεκροθάφτες δεν προλαβαίνουν να εξυπηρετούν τις χιλιάδες πελατών? Νομίζω πως και ο Mr. Brexit Johnson θα έχει πρόβλημα παρά τη ψυχραιμία που χαρακτηρίζει τους Βρετανούς! Αν αντίθετα συνεχίσουμε στον ιταλικό δρόμο, πόσο θα αντέξει ο κόσμος? Οι Ιταλοί έχουν απαγορέψει την κυκλοφορία κάτι που σιγά σιγά θα έχει μεγάλες ψυχολογικές επιπτώσεις.  Φυσικά, όσο περνούν οι μέρες, θα αρχίσουν να επιδεινώνονται και οι οικονομικές συνέπειες με απρόβλεπτες εξελίξεις.

Πράγματι, το μόνο σίγουρο που μπορούμε να πούμε είναι: ο Θεός βοηθός!

Εμβοές ώτων

Τα βουίσματα, σφυρίγματα και διάφορα άλλα υποκειμενικά ενοχλήματα της ακοής, συχνά οφείλονται σε ΩΡΛ προβλήματα. Οι συνήθεις αιτίες είναι πρεσβιακουσία (εμφανίζεται σε ηλικιωμένους), παρατεταμένη έκθεση σε θόρυβο (ακουστικό τραύμα), κυψελίδα ακουστικού πόρου και ωτοσκλήρυνση. Υπάρχει ακόμη το σύνδρομο Menier (συνοδεύεται από επεισόδια ιλίγγου) και η οξεία λαβυρινθίτιδα (συνήθως συνυπάρχει ίλιγγος και υποακουσία).

Συχνές νευρολογικές αιτίες είναι οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, οι όγκοι και η αιθουσαία ημικρανία. Από τους όγκους, συχνό είναι το νευρίνωμα του ακουστικού νεύρου το οποίο προκαλεί εμβοές από την πλευρά που πάσχει. Αιφνίδια υποακουσία με εμβοές έχει αναφερθεί και στην σκλήρυνση κατά πλάκας.

Η ημικρανία είναι μια πολύπλοκη πάθηση με πολλά και διαφορετικά συμπτώματα εκτός του κλασικού πονοκεφάλου (κεφαλαλγία). Σε κάποιες περιπτώσεις, οι ασθενείς αναφέρουν επεισόδια δυσλειτουργίας από το αιθουσαίο σύστημα, όπως απότομη διαταραχή της ισορροπίας (σαν να τον σπρώχνει κάποιος), επεισόδια ζάλης (σαν να έχει πιει λίγο), αίσθημα σκοτοδίνης κα. Υπάρχουν βιβλιογραφικές αναφορές πως μακροχρόνια, οι ασθενείς αυτοί παρουσιάζουν εμβοές ώτων (σαν σφύριγμα, σαν νερό που τρέχει) που μάλιστα, παίρνουν μόνιμο χαρακτήρα χωρίς να υπάρχει ουσιαστική θεραπεία. Τελευταία μάλιστα, εμφανίζεται ο όρος “κοχλιακή ημικρανία” που ορίζει ημικρανικούς ασθενείς με υποακουσία και εμβοές ώτων!

Το τελευταίο χρονικό διάστημα πολλοί επιστήμονες αναφέρονται σε μια σειρά φαρμάκων και άλλων χημικών ουσιών, που μπορούν να προξενήσουν εμβοές. Καλό είναι αν παρατηρήσετε κάτι το σχετικό ενώ παίρνετε κάποιο φάρμακο, να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας. Ενδιαφέρον έχει ότι στον κατάλογο των ύποπτων φαρμάκων, υπάρχουν πολλά που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της υπέρτασης ή άλλων χρόνιων νοσημάτων.

Στις περισσότερες περιπτώσεις χρόνιων εμβοών, οι θεραπευτικές μέθοδοι είναι απογοητευτικές. Από νευρολογικής πλευράς, προτιμούνται αντικαταθλιπτικά φάρμακα τα οποία βοηθούν χωρίς να εξαλείφουν το πρόβλημα.