Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί cookie από την Google για να παρέχει τις υπηρεσίες του και να αναλύει την επισκεψιμότητα. Η διεύθυνσή σας IP και ο παράγοντας χρήστη γνωστοποιούνται στην Google, μαζί με μετρήσεις απόδοσης και ασφαλείας, ώστε να διασφαλιστεί η ποιότητα της υπηρεσίας, για τη δημιουργία στατιστικών στοιχείων σχετικά με τη χρήση και για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση καταχρήσεων. ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΑ: Απριλίου 2020

Παρασκευή 24 Απριλίου 2020

Covid-19: πόσο θανατηφόρος είναι σε άτομα χωρίς συνοδά νοσήματα? (Αναφορά και στην σκλήρυνση κατά πλάκας)


Η πιθανότητα να πεθάνει κάποιος νέος και υγιής από κορωνογρίπη, είναι από τα θέματα που συνταράσσουν σήμερα την κοινή γνώμη! Τι συμβαίνει όμως, στην πραγματικότητα? Μπορεί να πεθάνει κάποιος νέος και υγιής από κορωνοϊό? Η απάντηση είναι δυστυχώς, ναι, αλλά οι πιθανότητες είναι πολύ μικρές!
Σαν παράδειγμα θα πάρουμε τους ανοσολογικούς μηχανισμούς που ευθύνονται για την σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) αποκλειστικά γιατί, ως νευρολόγος, την γνωρίζω καλύτερα.
Φαίνεται πως η βάση της παθογένειας της νόσου βρίσκεται στους μηχανισμούς που ενεργοποιεί το στρες στον εγκέφαλο. Δηλαδή, οποιοσδήποτε από μας εκτεθεί σε στρεσογόνο κατάσταση, θα αναπτύξει βιοχημικούς μηχανισμούς στον εγκέφαλό του που αποσκοπούν στην ενεργοποίησή του για να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο στον οποίο έχει εκτεθεί. Σε κάποια άτομα οι μηχανισμοί αυτοί υπερενεργοποιούνται (δηλ η βιοχημική αντίδραση είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που απαιτείται) με αποτέλεσμα να προκαλούνται βλάβες στην μυελίνη του κεντρικού νευρικού συστήματος. Στα άτομα αυτά η υπερβολική αντίδραση οφείλεται σε ιδιοσυγκρασιακούς παράγοντες, δηλ έτσι τους έχει φτιάξει ο Θεός!
Τα φαινόμενα αυτά έχουν αποδειχτεί σε ποντίκια όπου η έκθεση στο στρες και η πειραματική  ΣΚΠ, οδηγούν στους ίδιους βιοχημικούς μηχανισμούς στον εγκέφαλο και τα ποντίκια συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο και στις δύο περιπτώσεις! Και στις δύο περιπτώσεις ενεργοποιείται μηχανισμός μέσω ουσιών που ονομάζονται ιντερλευκίνες (interleukins). Ο μηχανισμός αυτός αναστέλλεται από φάρμακα που έχουν αποδειχτεί αποτελεσματικά στην ΣΚΠ όπως πχ, οι ιντερφερόνες. Τα φάρμακα αυτά ονομάζονται ανοσοτροποποιητικά γιατί τροποποιούν προς το καλύτερο τους ανοσολογικούς μηχανισμούς!
Ένα μικρό ποσοστό από εμάς έχει την προδιάθεση να αναπτύξει ΣΚΠ μετά από έκθεση σε στρες. Η προδιάθεση αυτή καθορίζεται γενετικά. Έχει πχ, αποδειχτεί ότι συγκεκριμένος τύπος του HLA (σχετίζεται με το είδος ανοσολογικού που διαθέτουμε) συνδέεται με αυξημένη πιθανότητα εκδήλωσης της ΣΚΠ.
Λέγεται επίσης, ότι σε κάποιες περιπτώσεις δεν αρκεί το HLA και το στρες για να αναπτύξει κάποιος ΣΚΠ, αλλά απαιτείται και επιμόλυνση από κάποιον ιό! Μιλάνε πχ, για τον ιό του έρπητα τύπου 6. Δηλαδή, είναι ο ιός που πυροδοτεί την ανώμαλη απάντηση του ανοσοποιητικού, πάντα όμως, σε άτομα με προδιάθεση.
Πάμε τώρα στην πνευμονία από Covid-19 που είναι η συχνότερη αιτία θανάτου. Σε φυσιολογικές συνθήκες, ο Covid-19 μπορεί να προκαλέσει ιογενή πνευμονία η οποία θα αυτοϊαθεί μετά από λίγες μέρες. Σε κάποιους όμως που έχουν γενετική προδιάθεση, θα υπερενεργοποιηθεί και εδώ σύστημα ιντερλευκινών το οποίο ενώ έχει σαν σκοπό να καταστρέψει τον ιό, τελικά καταστρέφει τον πνεύμονα! Προκαλεί δηλαδή, μια φλεγμονή τόσο έντονη που έχει ως αποτέλεσμα να «φράξουν» οι πνεύμονες! Υπάρχουν ενδείξεις ότι στις περιπτώσεις αυτές ωφελεί φάρμακο που χρησιμοποιείται στην ρευματοειδή αρθρίτιδα αναστέλλοντας τις ιντερλευκίνες.
Συνεπώς, αν κάποιος έχει προδιάθεση το ανοσοποιητικό του να αντιδράσει ανώμαλα στην μόλυνση από Covid-19, κινδυνεύει να πεθάνει από αποφρακτική πνευμονία άσχετα με την ηλικία του και τα συνοδά νοσήματα! Αυτό όμως, είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας. Θα μου πείτε, πως ξέρουμε εμείς αν έχουμε τέτοια προδιάθεση? Φυσικά και δεν το ξέρουμε γι αυτό είναι σωστό να προσέχουμε να μην νοσήσουμε από Covid-19.
Θα πρέπει όμως, να εξετάσουμε και ακόμη έναν σημαντικό παράγοντα. Σε όλα τα νοσήματα που η δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού αποτελεί τον βασικότερο παράγοντα, σημαντικό ρόλο παίζει η ψυχολογική διάθεση του πάσχοντα! Δηλαδή, αν είναι καλά ψυχολογικά η δυσλειτουργία είναι ελάχιστη, αν αντίθετα βρίσκεται σε κατάσταση στρες, η δυσλειτουργία παίρνει δραματικές διαστάσεις.
Πχ, το άκουσμα της διάγνωσης της ΣΚΠ φτάνει από μόνο του να αυξήσει το στρες στον πάσχοντα. Όταν βρίσκομαι αντιμέτωπος με έναν ασθενή που παρουσιάζει ήπια συμπτώματα του συνιστώ «ψυχραιμία», γιατί δεν γνωρίζουμε ακόμη την πορεία της νόσου του η οποία κάλλιστα θα μπορούσε να είναι καλοήθης. Αν λοιπόν, καθησυχάσουμε τον ασθενή και επιστήσουμε την προσοχή μας στην ψυχική του υγεία, το πιθανότερο είναι να ακολουθήσει καλοήθη πορεία. Έχω ασθενείς που παρακολουθώ από περισσότερα από 20 χρόνια και βρίσκονται σε άριστη κατάσταση. Η ΣΚΠ φαίνεται μόνο από την μαγνητική τομογραφία τους και από μια λεπτομερή κλινική εξέταση. Είναι όμως, καθ’ όλα φυσιολογικά άτομα που μπορούν να ασκούν όλες τις καθημερινές τους δραστηριότητες χωρίς καμιά δυσκολία. Αυτοί όμως, που με εμπιστεύονται είναι η μειοψηφία. Οι περισσότεροι θέλουν να πάρουν και μια δεύτερη γνώμη, η οποία συχνά είναι «πως πάσχουν από ένα νόσημα που θα τους οδηγήσει στην αναπηρία και πρέπει να δεχτούν όσο το δυνατόν πιο επιθετικές θεραπείες»! Οι ασθενείς αυτοί πράγματι επιδεινώνονται και κάποιοι απ’ αυτούς καταλήγουν ανάπηροι! Όταν κάποιος φοβάται το νόσημα από το οποίο πάσχει, το σύνηθες είναι να επιδεινώνεται! Βέβαια, ο αντίλογος είναι πως αυτοί που επιζητούν μια δεύτερη γνώμη, είναι οι βαρύτερα πάσχοντες και γι αυτό ακολουθούν διαφορετική πορεία από εκείνους που με εμπιστεύονται. Δεκτόν γιατί δεν μπορώ να αποδείξω το αντίθετο! Όμως, έχω περισσότερα από 30 χρόνια ιατρικής εμπειρίας και είμαι πεπεισμένος πως ο ψυχολογικός παράγοντας παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο σε ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα!
Ας πάρουμε για παράδειγμα την δική μου περίπτωση. Τον Φεβρουάριο του 2017 είχα νοσήσει από βρογχοπνευμονία, επιπεφυκίτιδα, ανοσμία και πολύ υψηλό πυρετό που έφτασε ως το 39,7 (τα κλασικά συμπτώματα της κορωνογρίπης)! Ψυχολογικά όμως, δεν με κατέβαλε γιατί πίστευα «μια γρίπη είναι, θα περάσει». Αν μου συμβεί το ίδιο και φέτος, κάνω το τεστ για κορωνοϊό και βγει θετικό, πως θα αντιδράσω? Φυσικά με τον τρόμο και την ανησυχία πως από στιγμή σε στιγμή θα παρουσιάσω μοιραία αναπνευστική ανεπάρκεια. Θα κάθομαι όλη μέρα παρέα με το θερμόμετρο και το οξύμετρο και θα σκέφτομαι το ενδεχόμενο να κάνω ένεση χλωρίνης όπως συνέστησε ο πρόεδρος Τραμπ! Ποια θα είναι η κατάληξη? Ίσως σε κάποια μονάδα εντατικής θεραπείας, παρ’ όλο που κάτι τέτοιο δεν συνέβη πέρυσι που είχα παρουσιάσει ακριβώς τα ίδια συμπτώματα!
Τελειώνω λοιπόν με ένα ερώτημα και όχι με συμπέρασμα: μήπως ο διεθνής πανικός με τον κορωνοϊό έχει ενισχύσει την νοσηρότητα και την θνητότητα? Μήπως αν αποδεχόμαστε την κατάσταση περίπου όπως και στις προηγούμενες επιδημίες γρίπης, οι συνέπειες σε ανθρώπινες ζωές θα ήταν λιγότερες?

Παρασκευή 10 Απριλίου 2020

Νευρολογικές επιπλοκές κορωνοϊού

Οι ιοί γενικότερα κατηγορούνται για πολλές παθολογίες άγνωστης αιτίας όπως πχ η σκλήρυνση κατά πλάκας. Θεωρείται πως η ανοσολογική διαταραχή που προκαλεί την ΣΚΠ έχει στην βάση της ιογενή λοίμωξη και μάλιστα, πιθανότατα από κορωνοϊό!
Σε οποιαδήποτε λοίμωξη, ο σημαντικότερος ρόλος για την αντιμετώπισή της  αποδίδεται στο ανοσοποιητικό σύστημα. Το πως θα αντιμετωπιστεί ανοσολογικά η λοίμωξη, διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο όπως διαφέρουν και οι επιπλοκές της. Γι’ αυτό ένας κορωνοϊός μπορεί να προκαλέσει θανατηφόρο πνευμονία, εγκεφαλίτιδα, απλό κρυολόγημα ή τίποτα!
Ο SARS COVID-19 είναι απόγονος των SARS (severe acute respiratory syndrome) και MERS (middle east respiratory syndrome), για τους οποίους υπάρχουν σημαντικές επιστημονικές αναφορές.
Οι ιοί αυτοί μπορούν να προκαλέσουν σπάνιες νευρολογικές διαταραχές όπως απομυελινωτική εγκεφαλίτιδα (ADEM -acute disseminated encephalomyelitis-like demyelination), εγκεφαλίτιδα, εγκεφαλίτιδα στελέχους και περιφερική πολυνευροπάθεια τύπου Guillain-Barre.
Νοητική σύγχυση αναφέρεται στο 15% των σοβαρών περιστατικών, αλλά το 20% περίπου των πασχόντων παρουσιάζει μη ειδικά συμπτώματα όπως πονοκέφαλο και ζάλη. Η CPK που δείχνει μυική βλάβη, βρίσκεται πάνω από 200 IU/mL σε πολλούς ασθενείς.
Με απλά λόγια: κάποιος που έχει κρυολογήσει και παρουσιάζει πολύ δυνατό και επίμονο πονοκέφαλο,μπορεί να παρουσιάζει ιογενή μηνιγγίτιδα η οποία αυτοϊάται (γίνεται καλά χωρίς θεραπεία). Κάποιος που έχει κρυολογήσει και παρουσιάζει ήπια νοητική σύγχυση, μπορεί να παρουσιάζει ιογενή εγκεφαλίτιδαη οποία αυτοϊάται (γίνεται καλά χωρίς θεραπεία). Κάποιος που έχει κρυολογήσει και παρουσιάζει μυαλγίες (τις ονομάζουμε “ψύξη”), μπορεί να παρουσιάζει ιογενή μυοσίτιδα η οποία αυτοϊάται (γίνεται καλά χωρίς θεραπεία). Τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί να παρουσιαστούν και με ήπια συμπτώματα από το αναπνευστικό με αποτέλεσμα κάποιος που πχ παθαίνει “ψύξη”, να θυμάται την έκθεση στο ψύχος, αλλά όχι το κρυολόγημα!
Σε πολλές περιπτώσεις, κάνει κάποιος μια μαγνητική εγκεφάλου η οποία δείχνει ανενεργές εστίες απομυελίνωσης. Μπορεί κάποτε να είχε κρυολογήσει, να είχε πάθει ήπια εγκεφαλίτιδα και οι εστίες αυτές να είναι από τότε!
Σε σπάνιες περιπτώσεις, το κρυολόγημα μπορεί να παρουσιάσει σοβαρές νευρολογικές επιπλοκές όπως η εγκεφαλίτιδα ADEM. Σοβαρές επιπλοκές όμως, μπορεί να παρουσιάσει οποιοδήποτε νόσημα και καλό είναι να μην το σκεφτόμαστε. Στα χωριά έλεγαν “αν είναι γραφτό να σου τύχει, θα σου τύχει”!