H ανοια

 

Άνοια σημαίνει «έκπτωση των ανωτέρων νοητικών λειτουργιών πέραν του αναμενόμενου για την ηλικία». Συγκεκριμένα, όλοι μας ενώ γερνάμε, χάνουμε εγκεφαλικά κύτταρα με αποτέλεσμα να μην έχουμε τις ίδιες νοητικές ικανότητες με πριν. Η μαθησιακή ικανότητα φθίνει με το πέρασμα των ετών. Εγώ πχ, όταν σπούδαζα έπιανα πουλιά στον αέρα, τώρα δεν μπορώ να πιάσω ούτε κουτσή κότα! Επίσης, φθίνει η «πλαστικότητα» του εγκεφάλου, δηλ η ικανότητα προσαρμογής του. Γι’ αυτό οι γέροι αλλάζουν δύσκολα γνώμη και είναι κολλημένοι στα παλιά.

Φυσικά, η ταχύτητα με την οποία φθίνουν οι νοητικές λειτουργίες είναι διαφορετική από άνθρωπο σε άνθρωπο. Αν όμως κάποιος ξεφεύγει από τον μέσο όρο και «χάνει» πολύ, λέμε ότι πάσχει από άνοια!

Το πρώτο σημαντικό σημείο λοιπόν, αφορά τη διάγνωση! Με ποια κριτήρια θα πούμε ότι κάποιος «χάνει» παραπάνω από το αναμενόμενο για την ηλικία του? Υπάρχουν κάποια τεστ που έχουν φτιαχτεί για το σκοπό αυτό και σε γενικές γραμμές είναι αξιόπιστα. Εξαρτάται όμως και από την εμπειρία του εξεταστή! Τελευταία μου έρχονται διάφοροι που έχουν διαγνωστεί ως ανοϊκοί με τα τεστ και εγώ συστήνω τη διακοπή της θεραπείας που τους χορήγησαν! Δεν θεωρώ πως χρήζουν φαρμακευτικής αγωγής!

Αυτό που πρέπει να αξιολογηθεί είναι η ικανότητα του ασθενούς να συμμετάσχει σε μια συζήτηση, να ζει φυσιολογική καθημερινότητα και γενικότερα η οποιαδήποτε νοητική έκπτωση να μην επηρεάζει τη ζωή του! Για να το κρίνεις,  προϋποθέτει μεγάλη εμπειρία στο θέμα!

Οι δύο μεγάλες κατηγορίες άνοιας είναι η νόσος Alzheimer και η γεροντική – αγγειακή άνοια. Η νόσος Alzheimer έχει γενετική βάση και σχεδόν πάντα βρίσκουμε κάποιον στην οικογένεια που έχει το ίδιο πρόβλημα. Επηρεάζει σχεδόν το σύνολο των νοητικών λειτουργιών με αποτέλεσμα ο ασθενής να παρουσιάζει σημαντική δυσκολία στην καθημερινότητά του. Μια συζήτηση μαζί του αποδεικνύει πως δεν είναι σε θέση να συμμετάσχει επαρκώς.

Η αγγειακή άνοια οφείλεται σε μικροϊσχαιμικές αλλοιώσεις του εγκεφάλου (κάτι σαν μικρά εγκεφαλικά) που όταν πληθύνουν προκαλούν διάσπαση προσοχής (αφηρημάδα), διαταραχές μνήμης, ευερεθιστότητα, συναισθηματική διαταραχή και άλλα σχετικά συμπτώματα. Η συζήτηση με τον ασθενή είναι ικανοποιητική. Σε προχωρημένο στάδιο η συμπτωματολογία μοιάζει με αυτήν του Alzheimer.

Σε κάποιες περιπτώσεις, τα δύο παραπάνω συνυπάρχουν και η διάκρισή τους είναι δύσκολη. Έχω πάντως, παράδειγμα δύο αδελφών που ο ένας πάσχει από Alzheimer ενώ ο άλλος παρουσιάζει μια σχεδόν φυσιολογική κλινική εικόνα με ήπιες μόνον διαταραχές μνήμης. Ο δεύτερος έχει σημαντικές μικροϊσχαιμικές αλλοιώσεις εγκεφάλου που δεν του έχουν προκαλέσει πρόβλημα γιατί δεν κληρονόμησε το γονίδιο του Alzheimer!

Οι ασθενείς με μικροϊσχαιμικές αλλοιώσεις θα πρέπει να προσέξουν τους παράγοντες κινδύνου που συνήθως είναι πίεση, ζάχαρο, χοληστερίνη. Πιο σπάνια βρίσκουμε ότι φταίει κάπνισμα ή και αλκοόλ. Υπάρχουν βέβαια και ασθενείς με μικροϊσχαιμικές αλλοιώσεις χωρίς εμφανή παράγοντα κινδύνου. Συνήθως όμως, υπάρχει!

Ένα μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζω, είναι ότι δεν μπορώ να πείσω τους συγγενείς ότι ο ασθενής δεν χρήζει φαρμακευτικής αγωγής όταν δεν παρουσιάζει σημαντικά συμπτώματα! Νομίζουν ότι τα φάρμακα θεραπεύουν ή έστω επιβραδύνουν την εξέλιξη. Τα φάρμακα όμως, θεωρείται ότι αυξάνουν την απόδοση των υγειών κυττάρων με αποτέλεσμα την βελτίωση της κλινικής εικόνας. Αν λοιπόν, η κλινική εικόνα είναι σχεδόν φυσιολογική, αυτά δεν χρειάζονται! Μόλις ο ασθενής αρχίζει να παρουσιάζει δυσκολίες, τότε πρέπει να χορηγούνται.

Η μεμαντίνη αρχικά είχε δώσει ελπίδες πως επιβραδύνει την εξέλιξη, αλλά αυτό δεν επιβεβαιώθηκε. Στα ποντίκια φαίνεται πως δρούσε νευροπροστατευτικά εμποδίζοντας την νευροτοξική δράση της υπερδιέγερσης των υποδοχέων του γλουταμινικού. Στον άνθρωπο δεν φαίνεται να ισχύει. Επίσης, δεν έχει αποδειχτεί πως το επιτυγχάνει η ομοταυρίνη σε ασθενείς που φέρουν το γονίδιο ΑΡΟΕ ε4, αλλά οι έρευνες συνεχίζονται. 

Πιστεύω λοιπόν, πως δεν υπάρχει ουσιαστική προληπτική αγωγή για την νόσο του Alzheimer. Τα φάρμακα βοηθούν γιατί όσοι τα παίρνουν βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση από αυτούς που δεν τα παίρνουν. Στην αμιγή νόσο του Alzheimer εγώ χορηγώ φάρμακο μόλις γίνει η διάγνωση. Στην γεροντική – αγγειακή άνοια όμως, το βασικό κριτήριο είναι η φυσιολογική καθημερινότητα του ασθενούς. Μόλις αρχίζει να παρουσιάζει δυσκολίες, τότε του χορηγώ φάρμακο.   

Υπάρχουν και κάποια συμπληρώματα διατροφής που αναφέρονται ως αποτελεσματικά, αλλά δεν έχουν λάβει επίσημη έγκριση. Η Ελληνική Νευρολογική Εταιρεία αναφέρει ότι αυτά είναι:

-το gingko biloba στη ΝΑ (νόσο Alzheimer)

 -το FortasynConnect, κυρίως για τις πρωϊμότερες μορφές της ΝΑ (ήπια νοητική διαταραχή ή ήπια άνοια)

-η τραμιπροσάτη (ομοταυρίνη) μόνο σε ασθενείς με ΑPOE ε4 (ήπια νοητική διαταραχή ή ήπια άνοια)

 

ΕΠΙΣΗΜΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΩΝ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΤΟΥ ΚΙΝΗΤΙΚΟΥ ΝΕΥΡΩΝΑ

 Μεταφέρω το συμπέρασμα:

Με βάση τα ανωτέρω, συμπεραίνεται ότι τα στοιχεία για τη θεραπευτική αποτελεσματικότητα της ενδοθηκικής χορήγησης MSCs & MSC-NTF δεν είναι επαρκή και συνεπώς η ενδιαφέρουσα αυτή μέθοδος δεν θα έπρεπε να εφαρμόζεται ως θεραπεία ρουτίνας ή στα πλαίσια ιατρικού τουρισμού. Εν όψει των θετικών τάσεων που αναδεικνύουν οι παραπάνω μελέτες, περαιτέρω καλά σχεδιασμένες κλινικές δοκιμές, εστιασμένες ιδιαίτερα σε ασθενείς με πρώιμη νόσο, κρίνονται αναγκαίες.