Πτώσεις στο έδαφος ηλικιωμένων

 

Οι πτώσεις στο έδαφος των ηλικιωμένων είναι πολύ συχνές (ο λαός λέει “ο γέρος ή από πέσιμο θα πάει ή από χ…”). Το κεφάλαιο αυτό όμως, είναι πολύ - πολύπλοκο γιατί εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και συχνά ανίατες αιτίες.

1) πτώσεις λόγω απώλειας συνείδησης (λιποθυμία)

Η συχνότερη αιτία των πτώσεων αυτών είναι τα “υποτασικά επεισόδια” δηλ, η ανεπάρκεια παροχής αίματος στον εγκέφαλο. Σε νέα άτομα αυτό οφείλεται σε ορθοστατική υπόταση ή σε “βαγοτονία” δηλ, δυσλειτουργία του πνευμονογαστρικού νεύρου. Μπορεί να τύχει και σε ηλικιωμένους, αλλά πρέπει να υπάρχει σχετικό ιστορικό. Αν δεν υπάρχει, κοιτάζουμε μήπως οφείλεται σε αντιυπερτασικά φάρμακα ή σε αναιμία. Στην συνέχεια ζητούμε καρδιολογικό έλεγχο για το ενδεχόμενο καρδιακής αρρυθμίας που προκάλεσε την ισχαιμία (μείωση παροχής αίματος). Αν η καρδιά είναι εντάξει, ψάχνουμε τις καρωτίδες! Αν και εδώ δεν βρούμε σημαντική στένωση, τότε πιθανότατα φταίει ο “glomus carotideus”. Πρόκειται για ένα εξάρτημα που έχει τοποθετήσει ο Θεός στις καρωτίδες για να ρυθμίζει την πίεση του αίματος ανάλογα με την θέση της κεφαλής. Αν δηλ, κάθομαι και σηκωθώ απότομα, τότε θα πρέπει το αίμα να αυξήσει την πίεσή του ώστε να φτάσει στο κεφάλι. Στους ηλικιωμένους, συχνά το εξάρτημα αυτό χαλάει και δυστυχώς δεν υπάρχει ανταλλακτικό. Η μόνη λύση είναι να προσέχουν και να σηκώνονται αργά. Στο χωριό μου έδεναν ένα σχοινί στο ταβάνι πάνω από το κρεβάτι ώστε να το κρατά η ηλικιωμένος και να σηκώνεται σιγά – σιγά!

Αν τώρα η λιποθυμία δεν είχε αιμοδυναμικό αίτιο, ψάχνουμε την εγκεφαλική λειτουργία για το ενδεχόμενο επιληπτικού τύπου διαταραχής. Αυτό σημαίνει πως ο εγκέφαλος “βραχυκύκλωσε”, σταμάτησε να λειτουργεί στιγμιαία και προκλήθηκε η πτώση. Το βραχυκύκλωμα μπορεί να οφείλεται σε μικρό εγκεφαλικό, σε αιμοδυναμική διαταραχή ή σε πιο σπάνιες αιτίες όπως διαταραχή ηλεκτρολυτών και όγκοι. Η διάγνωση γίνεται με το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα. Αν το ΗΕΓ δείξει κάτι, τότε προχωράμε σε αξονική εγκεφάλου ώστε να διαπιστώσουμε αν συνέβη κάποιο εγκεφαλικό ή κάτι άλλο που προκάλεσε την διακοπή της λειτουργίας του εγκεφάλου.

Φυσικά, σε πολλές περιπτώσεις συνυπάρχουν πολλά από τα παραπάνω!

2) πτώσεις λόγω διαταραχής της ισορροπίας.

Για να σταθεί ο άνθρωπος στα πόδια του χρειάστηκαν πολύπλοκοι μηχανισμοί παρ’ όλο που μας φαίνεται απλό! Η ισορροπία για να ρυθμιστεί σωστά, δέχεται πληροφορίες από ολόκληρο το σώμα μας κυρίως μέσω της εν τω βάθει αισθητικότητας. Αρκεί σε κάποιον να μουδιάσουν οι πατούσες του και δεν θα μπορεί να περπατήσει σωστά! Υποδοχείς που σχετίζονται με την ισορροπία υπάρχουν στον αυχένα, αλλά και στα ιγμόρεια. Συχνά η ζαλάδα προκαλείται από αυχενικό ή ιγμορίτιδα. Φυσικά, πρωτεύον είναι ο ρόλος του αιθουσαίου συστήματος που βρίσκεται μέσα στο αυτί. Πρόκειται για τρία αλφάδια, ένα σε κάθε επίπεδο. Αν κάποιο από τα αλφάδια αυτά φράξει και δεν κινείται ελεύθερα το υγρό, τότε προκαλείται ίλιγγος με αποτέλεσμα αλλού να πατάμε και αλλού να βρισκόμαστε! Ο εγκέφαλος λοιπόν, λαμβάνει πληροφορίες από όλους αυτούς τους υποδοχείς, τις επεξεργάζεται και μετά ρυθμίζει την ισορροπία μας. Σε έναν ηλικιωμένο είναι πολύ συχνό να δυσλειτουργεί ο εγκέφαλος, συνήθως λόγω λευκοεγκεφαλοπάθειας και μικροεγκεφαλικών. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και αν οι πληροφορίες που φτάνουν σ’ αυτόν είναι σωστές, δεν τις επεξεργάζεται επαρκώς και δεν μπορεί να ρυθμίσει την ισορροπία. Συχνά συνδυάζονται και διαταραχές κινητικότητας (βάδισης). Ο ηλικιωμένος βαδίζει με αστάθεια (αδυναμία βάδισης σε ευθεία γραμμή) ή παρουσιάζει παρκινσονισμό (νόσο Πάρκινσον ή κάτι που μοιάζει με Πάρκινσον). Όλα αυτά σημαίνουν ότι ο ηλικιωμένος δεν μπορεί να κρατήσει την ισορροπία του αν αλλάξει απότομα κατεύθυνση, αν σκοντάψει κάπου ή αν το έδαφος είναι ανώμαλο. Σε κάποιες περιπτώσεις συμβαίνουν τα λεγόμενα drop attacks τα οποία θεωρείται ότι οφείλονται σε κυκλοφοριακή ανεπάρκεια. Ο ηλικιωμένος αισθάνεται σαν να τον σπρώχνει κάποιος και πέφτει αιφνίδια στο έδαφος! Όλες οι περιπτώσεις εγκεφαλικής εκφύλισης δεν έχουν ουσιαστική θεραπεία και δυστυχώς δεν μπορούμε να προστατέψουμε τους ασθενείς...

Φυσικά, σε πολλές περιπτώσεις συνυπάρχουν πολλά από τα παραπάνω!